Türkiye’nin ilk kuantum bilgisayarı, ASELSAN ve TOBB İktisat ve Teknoloji Üniversitesi’nin (ETÜ) iş birliğiyle geliştirilmiştir. Uzun yıllar süren özverili çalışmalar sonucunda hayata geçirilen bu proje, Türkiye’nin teknoloji altyapısını güçlendirerek, memleketler ortası alanda kıymetli bir oyuncu olma yolunda büyük bir adım atmıştır. Bugün gerçekleştirilen tanıtım aktifliği ile bu ileri teknoloji yapıtı kuantum bilgisayar resmi olarak kullanıma sunulmuştur. Türkiye, kuantum bilgisayar alanında global bir aktör olma gayesinde bedelli bir evre kaydetti!
Etkinlikte, Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, toplumsal medya üzerinden şu bedelli açıklamalarda bulundu: “Bugün, Türkiye’nin Birinci Kuantum Bilgisayarı Tanıtım Merasimi programına katılarak ülkemizin teknoloji dünyasında attığı tarihi bir adıma daha şahitlik ettik. TOBB ETÜ tarafından tasarlanan yerli kuantum bilgisayar; kriptografi, yapay zeka, savunma endüstrisi ve gereç bilimi üzere birçok alanda ülkemizin bilgi süreç teknolojilerindeki milletlerarası rekabet gücünü artırmayı hedeflemektedir. Üniversite bünyesinde kurulacak olan ‘Kuantum Ekosistemi’, genç araştırmacılarımıza yerli donanım ve bileşen geliştirme imkanı sunacak ve kuantum teknolojileri alanında çalışmaya teşvik edilecektir. Bu vesileyle projede emeği geçen herkesi yürekten tebrik ediyor, Türkiye Yüzyılı’nın Ulusal Teknoloji Atılımı olan birinci yerli kuantum bilgisayarımız ‘QuanT’ın, tüm milletimize âlâ, uğurlu olmasını temenni ediyorum.”
Kuantum teknolojileri, bilim ve teknoloji dünyasında iki büyük ihtilalle yankı uyandırmıştır. Birinci kuantum ihtilali, atomun yapısı ve elektromanyetik alanların tabiatının matematiksel olarak açıklanmasını sağlarken, transistör ve lazer üzere çağdaş aygıtların temelini oluşturmuştur. İkinci kuantum ihtilali ise bu temel bilgilerin üzerine inşa edilerek, kuantum özelliklerin manipülasyonu ile hesaplama, alaka ve algılama üzere alanlarda klasik hudutları aşan uygulamaların geliştirilmesini mümkün kılmıştır. Bu ikinci ihtilalle birlikte, kuantum bilgisayarlar radar sistemleri ve ultra inançlı temas ağları üzere yenilikçi teknolojilerin hayatımıza girmesini sağlamıştır.
ASELSAN ve TOBB ETÜ tarafından geliştirilen kuantum bilgisayarı, Türkiye’nin bu alandaki birinci örneğidir. Bu bilgisayar, klasik bilgisayarlardan farklı olarak kübit ismi verilen üniteler kullanmaktadır. Kübitler, tıpkı anda hem 0 hem de 1 olasılıklarını barındırabilme yeteneği sayesinde, klasik bitlere kıyasla çok daha güçlü bir hesaplama kapasitesine sahiptir. Bu özellik, karmaşık zahmetlerin tahlilini hızlandırarak yapay zeka, şifreleme, optimizasyon ve biyoteknoloji üzere alanlarda gerçek manada bir ihtilal yaratma potansiyeline sahiptir.
ASELSAN’ın geliştirdiği kuantum bilgisayar, birinci etapta 5 kübit kapasitesine sahip olması planlanmaktadır. Bu kapasite, bilhassa optimizasyon ezaları ve savunma endüstrisi uygulamalarında kıymetli avantajlar sunacaktır. KUANTAL, ASELSAN ve TOBB ETÜ iş birliği ile kurulan Kuantum Araştırma Laboratuvarı, Türkiye’nin kuantum teknolojileri konusundaki bilgi birikimini artırmayı ve yerli uygulamalar geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu laboratuvar, memleketler ortası standartlara uygun bir araştırma merkezi olarak tasarlanmış olup, hem deneysel hem de teorik çalışmalar için gerekli altyapıyı sağlamaktadır.
Ayrıca, KUANTAL’da yürütülen çalışmalar sadece askeri uygulamalarla hudutlu kalmayacak, birebir vakitte sivil alandaki projeler için de fırsatlar sunacaktır. Çünkü kuantum bilgisayarları, klasik bilgisayarlara nazaran farklı prensipler üzerine inşa edilmiştir. Klasik bilgisayarlar 0 ve 1 üzere kesin bedeller üzerinde süreç yaparken, kuantum bilgisayarlar süperpozisyon ve dolanıklık üzere kuantum fenomenlerini kullanmaktadır. Bu özellikler, hesaplamaların eş vakitli olarak birçok farklı mümkünlüğü değerlendirebilmesine imkan tanımaktadır. Örneğin, klasik bilgisayarların yıllar sürecek hesaplamalarını kuantum bilgisayarlar dakikalar içinde tamamlayabilir. Bilhassa şifreleme algoritmalarının tahlili, büyük bilgi tahlilleri ve kaotik sistemlerin modellenmesi üzere bahislerde kuantum bilgisayarların üstünlüğü bariz hale gelmektedir.
ASELSAN, kuantum teknolojilerinin geliştirilmesi sürecinde hibrit bir yaklaşım benimsemiştir. Hibrit sistemlerde, klasik bilgisayarlar veri ön sürece süreçlerini üstlenirken, karmaşık hesaplama misyonları kuantum bilgisayarlara devredilmektedir. Bu yaklaşım, iki teknolojinin güçlü taraflarını birleştirerek daha süratli ve verimli sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır. Ayrıyeten, ASELSAN kuantum simülatörler üzerinde çalışarak, bu yeni teknolojiye geçiş öncesinde gerekli altyapıyı da hazırlamaktadır.
Kuantum teknolojilerinin askeri ve sivil alanda ihtilal yaratması beklenmektedir. Bilhassa radar ve algılama sistemlerinde dolanıklık üzere kuantum özelliklerinin kullanılmasıyla, düşük güç tüketen yüksek hassasiyetli sistemler geliştirilebilmektedir. Bu teknolojiler, emel tespit performansını artırırken arka plan gürültüsünden etkilenmeden çalışabilme özelliği sunmaktadır. Ayrıyeten, ultra inançlı irtibat çizgileri oluşturma kapasitesiyle kuantum kriptografi, bilgi güvenliği açısından yeni bir çağ başlatmaktadır. ASELSAN, bu alanlarda algoritma geliştirme çalışmalarına tartı vererek hem savunma sanayii hem de sivil uygulamalar için yenilikçi tahliller üretmeye odaklanmaktadır.
Türkiye’nin birinci kuantum bilgisayarı, milletlerarası arenada Türkiye’nin teknolojik kabiliyetlerini sergilemesi açısından büyük bir kıymete sahiptir. ASELSAN ve TOBB ETÜ iş birliğiyle geliştirilen bu sistem, Türkiye’nin kuantum teknolojilerinde bir oyuncu olarak yer almasını sağlarken, bilimsel araştırmalara ve ekonomik büyümeye de katkı sunacaktır. Kuantum çağının başlangıcında yapılan bu atılım, Türkiye’nin geleceğin teknolojilerinde kelam sahibi olmasını sağlayacak güçlü bir adım olarak bedellendirilmektedir.
Yayın tekrarını aşağıdaki temas üzerinden izleyebilirsiniz:
https://twitter.com/_cevdetyilmaz/status/1859519401462046764
